Τελευταία ενημέρωση: 1/9/2023
Διώκεται η βλασφημία στην Ελλάδα;
Η δίωξη της κακόβουλης βλασφημίας έπαψε στην Ελλάδα την 1η Ιουλίου 2019, οπότε τέθηκε σε ισχύ ο νέος Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019), που είχε ψηφιστεί την 6/6/2019 και καταργούσε τα άρθρα 198 και 199 του Ποινικού Κώδικα του 1951. Δείτε το σχετικό δελτίο τύπου.
Η κατάργηση των παραπάνω άρθρων είχε προταθεί -μεταξύ άλλων- τον Αύγουστο του 2016, από την Επιτροπή του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων (CERD) στις καταληκτικές παρατηρήσεις της για την Ελλάδα.
Γιατί είναι σημαντικό να μην διώκεται η βλασφημία;
Η δίωξη της βλασφημίας έχει χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα για να εμποδίσει ή να τιμωρήσει την θεμιτή κριτική σε θρησκευτικούς ηγέτες ή τον αιτιολογημένο σχολιασμό δογμάτων πίστης. Συγκεκριμένα έχουν διωχθεί για το έργο τους: συγγραφείς, σκηνοθέτες, καλλιτέχνες, μπλόγκερ και άλλοι. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι:
- Η μήνυση για κακόβουλη βλασφημία εναντίον των συντελεστών της παράστασης Corpus Cristi από τον Μητροπολίτη Σεραφειμ.
- Η προσωρινή απαγόρευση κυκλοφορίας του βιβλίου του Μίμη Ανδρουλάκη Μν, επειδή σε αυτό υπονοείτο ερωτική σχέση της Μαρίας Μαγδαληνής με τον Ιησού.
- Η δίωξη του μπλόγκερ Φίλιππου Λοΐζου, διαχειριστή της σατιρικής σελίδας “Γέροντας Παστίτσιος” στο Facebook.
Πλέον μπορώ να σατιρίζω ελεύθερα την θρησκεία και τους πιστούς;
Η σάτιρα της θρησκείας είναι ελεύθερη, όμως η εξύβριση πραγματικών προσώπων ή η δυσφήμισή τους με ψευδείς ή ανακριβείς ισχυρισμούς εξακολουθούν να είναι αδικήματα. Επίσης, χρειάζεται προσοχή με την ρητορική μίσους και την πρόσκληση σε βία, καθώς επίσης απαγορεύονται.
Αν η σάτιρα γίνεται σε διαδικτυακή πλατφόρμα, ισχύουν επιπλέον οι όροι χρήσης. Κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook ‘κατεβάζουν’ αναρτήσεις που κρίνουν ως έντονα προσβλητικές για ομάδες ανθρώπων ή περιέχουν γυμνό ή βωμολοχίες.
Μαζί με την δίωξη της βλασφημίας καταργήθηκε και η λογοκρισία;
Το Σύνταγμα προβλέπει ρητά την απαγόρευση λογοκρισίας και την ελευθερία του Τύπου (14§2). Προβλέπεται επίσης η ελευθερία της τέχνης, της επιστήμης, της έρευνας και της διδασκαλίας (16§1).
Η δίωξη της κακόβουλης βλασφημίας έχει χρησιμοποιηθεί για να απαγορευτεί η κυκλοφορία βιβλίων και να ‘κατέβουν’ θεατρικές παραστάσεις. Αυτό έγινε με δικαστικές αποφάσεις στηριγμένες στα καταργημένα άρθρα του ποινικού κώδικα, καθώς δεν υφίσταται επιτροπή λογοκρισίας στη χώρα. Πλέον, η λογοκρισία με την παραπάνω μέθοδο δεν είναι εφικτή.
Πώς εμπλέκεται ο αντιρατσιστικός νόμος με την βλασφημία;
Μετά την κατάργηση της δίωξης της κακόβουλης βλασφημίας, θρησκευτικοί κύκλοι αναζήτησαν άλλα νομικά επιχειρήματα για να επιτεθούν σε όσους θεωρούν ότι προσβάλλουν την πίστη τους και να φιμώσουν την κριτική ενάντια στην θρησκεία. Πέρα από τα αναφερθέντα παραπάνω, ένα από αυτά είναι η “ρατσιστική επίθεση και η ρητορική μίσους εναντίον των ορθόδοξων χριστιανών”.
Ως σήμερα, έχουν κατατεθεί ορισμένες σχετικές μηνύσεις, όμως δεν υπάρχει σχετική καταδίκη. Οι υποθέσεις αυτές συνήθως μένουν στο στάδιο της προανάκρισης και μπαίνουν στο αρχείο ως αστήρικτες. Συχνά μάλιστα, η μήνυση ανακοινώνεται για εκφοβισμό, αλλά δεν γίνεται ποτέ(!) Όμως, ορισμένες υποθέσεις κρίθηκαν βάσιμες και θα εκδικαστούν τα επόμενα χρόνια.
Έχουμε περιστατικά διώξεων για κριτική προς τη θρησκεία μετά την κατάργηση της δίωξης της βλασφημίας;
Παραθέτουμε ορισμένες υποθέσεις που απέκτησαν δημοσιότητα ή περιήλθαν στη γνώση της Ένωσης Αθέων:
- 21/4/2022: Ο Ανδρέας Καραγιάννης, ιδρυτής της σελίδας ekklisiaonline,gr, ανακοίνωσε ότι μηνύει την Ένωση Αθέων για ρατσιστικό λόγο εναντίων των χριστιανών στην πρόσκληση της εκδήλωσης Φανερός Δείπνος. Ως σήμερα, δεν έχει υποβληθεί μήνυση.
- Οι ηθοποιοί Διονύσης Ατζαράκης, Θωμάς Ζάμπρας και οι λοιποί συντελεστές του βίντεο ¨Φαινόμενο Ιησούς” δέχθηκαν από ιερέας μήνυση και αγωγή για ψυχική οδύνη, λόγω του -κατά τη γνώμη τους- προσβλητικού του τρόπου παρουσίασης του Ιησού στο βίντεο. Η υπόθεση μπήκε στο αρχείο.
- 5/5/2020: Οι συντελεστές της εκπομπής “Ράδιο Αρβύλα” δέχονται μήνυση από την ιστοσελίδα ekklisiaonline,gr για ρατσιστικό λόγο σε σκετσάκι που σατιρίζει την στάση της Εκκλησίας στην περίοδο της πανδημίας κορωνοϊού. Η υπόθεση θα εκδικαστεί στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης.
- 30/1/2023: Ο συγγραφέας και πρώην βουλευτής Πέτρος Τατσόπουλος δέχθηκε μήνυση και αγωγή 200.000 ευρώ από τον υποψήφιο βουλευτή της Ελληνικής Λύσης, Φίλιππο Καμπούρη, για συκοφαντική δυσφήμιση και εξύβριση, λόγω κριτικής που της άσκησε σε δηλώσεις του τελευταίου ότι θεραπεύτηκε από θαύμα από ασθένεια. Μάλιστα, συνελήφθη μετά το πέρας εκδήλωσης «Είναι παιδεία και θρησκεία έννοιες ασύμβατες;», στο βιβλιοπωλείο Free Thinking Zone.
- 17/2/2022: Ο συγγραφέας και πρώην βουλευτής Πέτρος Τατσόπουλος δέχθηκε μήνυση από τη σελίδα ekklisiaonline,gr για ρατιστικό λόγο και ρητορική μίσους, λόγω της κριτικής του για την τηλεοπτική σειρά “Άγιος Παΐσιος: Από τα Φάρασα στον ουρανό“.
- 26/3/2019: Ο δημοσιογράφος Δημήτρης Αλικάκος δέχθηκε μήνυση για προσβολή του θρησκεύματος και διασπορά ψευδών ειδήσεων, λόγω των αποκαλύψεών του για το πώς ανάβει το Άγιο Φως.
- 26/1/2021: Ο δημοσιογράφος Δημήτρης Αλικάκος δέχθηκε μηνύσεις και αγωγές για 600.000€ από τρεις αρχιερείς του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, εκ των οποίων η μία από τον ίδιο τον Πατριάρχη Θεόφιλο Γ’, για «βαρύτατη ηθική βλάβη» που προκάλεσε το βιβλίο του “Λύτρωση – Περί του Αγίου Φωτός” στο θεσμό του Πατριαρχείου, τον ίδιο τον Πατριάρχη, καθώς και δυο Αρχιεπισκόπους: Ισίδωρο και Αρίσταρχο. Πηγή.
Τι κάνω αν δεχθώ μήνυση ή απειλή μήνυσης;
Αν δεχθείς απειλή μήνυσης,είναι πάντα καλή ιδέα να συμβουλεύεσαι δικηγόρο πριν κάνεις άλλες κινήσεις, καθώς έτσι αποφεύγεις περιττή ταλαιπωρία και αυξάνεις τις πιθανότητες επιτυχίας.Αν δεχθείς μήνυση, ο δικηγόρος είναι απαραίτητος.
Η Ένωση Αθέων έχει παράσχει και συνεχίζει να παράσχει υποστήριξη, κυρίως σε ανώνυμους πολίτες που απευθύνονται σε αυτήν επειδή έχουν δεχθεί μήνυση ή αντιμετώπισαν άλλου είδους διώξεις ή απειλές. Αν δεν γνωρίζεις πώς να αναζητήσεις δικηγόρο ειδικευμένο στο συγκεκριμένο θέμα ή δεν έχεις τα χρήματα, επικοινώνησε μαζί μας.
