Τελευταία ενημέρωση: 27/11/2023
Προνήπιο, Νηπιαγωγείο και Δημοτικό
Είναι υποχρεωτική η συμμετοχή των μαθητών στην προσευχή, τον εκκλησιασμό και τις θρησκευτικές δραστηριότητες;
Ναι, εκτός αν τους έχει χορηγηθεί απαλλαγή μετά από αίτηση.
Το ζήτημα ρυθμίζεται από το Προεδρικό Διάταγμα 79/2017 (ΦΕΚ 109/Α/1-8-2017).
- Στο άρθρο 18 προβλέπεται ότι πριν την έναρξη των μαθημάτων πραγματοποιείται κοινή προσευχή μαθητών (ή νηπίων) και εκπαιδευτικών. Στο ίδιο άρθρο προβλέπεται ότι “η συμμετοχή των μαθητών άλλου δόγματος στην κοινή προσευχή δεν είναι υποχρεωτική”.
- Στο άρθρο 3 προβλέπεται ότι ο εκκλησιασμός πραγματοποιείται κατά την κρίση του Συλλόγου Διδασκόντων.
- Στο άρθρο 2 προβλέπονται εορταστικές εκδηλώσεις επ’ ευκαιρία εθνικών και θρησκευτικών εορτών. Σε αυτές περιλαμβάνεται η ημέρα των Τριών Ιεραρχών, αλλά όχι τα Χριστούγεννα και το Πάσχα.
Το ανωτέρω διάταγμα ακυρώθηκε με την απόφαση 942/2020 της Ολομέλειας του ΣτΕ, επειδή προέβλεπε μη υποχρεωτική συμμετοχή στην προσευχή μόνο για αλλόθρησκους (όχι για κάθε μαθητή που επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης), ενώ δεν προέβλεπε δυνατότητα μη συμμετοχής στον εκκλησιασμό.
| Απόσπασμα απόφασης |
|---|
| 17. Επειδή, σύμφωνα με τα εκτεθέντα ανωτέρω, νομίμως προβλέπεται, κατ’ αρχήν, στο προσβαλλόμενο διάταγμα, ο εκκλησιασμός και η πρωινή προσευχή των μαθητών των νηπιαγωγείων και των δημοτικών σχολείων, τα περί του αντιθέτου δε προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Κατά παράβαση όμως της συνταγματικής διατάξεως του άρθρου 13 παρ. 1 και των άρθρων 9 της ΕΣΔΑ και 2 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ δεν προβλέπεται στο άρθρο 3 του προσβαλλόμενου διατάγματος η δυνατότητα απαλλαγής από τον εκκλησιασμό μαθητών νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων για λόγους θρησκευτικής συνείδησης κατόπιν δηλώσεως των γονέων τους, κατά τα ήδη εκτεθέντα. Κατά παράβαση δε των ίδιων διατάξεων στο άρθρο 18 του προσβαλλόμενου διατάγματος, και ειδικότερα στις παραγράφους Α1 για τα νηπιαγωγεία και Β1 για το δημοτικό, προβλέπεται η δυνατότητα απαλλαγής από την πρωινή προσευχή μόνο των μαθητών άλλου δόγματος και όχι και άλλων μαθητών (άλλου θρησκεύματος, άθεων, αγνωστικιστών) που έχουν λόγους θρησκευτικής συνείδησης για απαλλαγή, όπως προεκτέθηκε. Για τους λόγους αυτούς, βασίμως προβαλλόμενους, πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να ακυρωθεί, κατά τα προεκτεθέντα, η παράλειψη του προσβαλλόμενου διατάγματος να προβλέψει τη δυνατότητα απαλλαγής από τον εκκλησιασμό και την πρωινή προσευχή των νηπίων και των μαθητών των δημοτικών σχολείων για λόγους θρησκευτικής συνείδησης. |
Πώς παίρνω απαλλαγή από εκκλησιασμό, προσευχή και θρησκευτικές δραστηριότητες;
Με αίτηση των κηδεμόνων προς την σχολική μονάδα. Ακολουθεί υπόδειγμα.
Από την Γ Δημοτικού ξεκινά το μάθημα θρησκευτικών και προτείνεται ενιαία αίτηση απαλλαγής από το μάθημα, τον εκκλησιασμό και την προσευχή. Οδηγίες εδώ.
Παρά την πρόβλεψη του προεδρικού διατάγματος, το ΥΠΑΙΘ δεν έχει ως σήμερα ρυθμίσει σχετική διαδικασία. Για τον λόγο αυτόν, προτείνεται η υποβολή προς το σχολείο αιτήματος απαλλαγής του νηπίου/παιδιού από την προσευχή και τον εκκλησιασμό για λόγους συνείδησης και να απαιτηθεί έγγραφη απάντηση. Αν το αίτημα δεν γίνει δεκτό, παρακαλούμε να μας ενημερώσετε το συντομότερο.
Υπόδειγμα αίτησης
ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ [όνομα σχολικής μονάδας]
ΑΙΤΗΣΗ
Του …..
Της ….
ως ασκούντων την γονική μέριμνα και επιμέλεια τ… ανήλικου τέκνου τους [όνομα τέκνου]
Με την παρούσα αίτηση, σύμφωνα με την απόφαση 942/2020 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία ακυρώθηκε ως αντισυνταγματικό εν μέρει το π.δ. 79/2017, δηλώνουμε ότι λόγοι συνείδησης δεν επιτρέπουν την συμμετοχή του ως άνω τέκνου μας στην προσευχή και στον εκκλησιασμό και για τον λόγο αυτόν ζητάμε με ρητή απόφασή σας να εγκρίνετε την εκ των προτέρων απαλλαγή του από αυτές τις δραστηριότητες. Η αίτηση υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1 του Ν.2690/1999 και οφείλετε να εκδώσετε την απόφασή σας εντός πενήντα (50) ημερών.
Με την επιφύλαξη παντός εν γένει νομίμου δικαιώματός μας.
Αθήνα …../…../20……
Οι γονείς
……… και ……..
(υπογραφές)
Γυμνάσιο και Λύκειο
Είναι υποχρεωτική η συμμετοχή των μαθητών στην προσευχή, τον εκκλησιασμό και τις θρησκευτικές δραστηριότητες;
Ναι, εκτός αν τους έχει χορηγηθεί απαλλαγή μετά από αίτηση.
Η υποχρεωτικότητα των παραπάνω στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση τεκμαίρεται εμμέσως από τα εξής:
- Η πλέον πρόσφατη Υπουργική Απόφαση 106646/ΓΔ4 της 2/9/2022 ορίζει διαδικασία απαλλαγής από προσευχή και εκκλησιασμό.
- Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει επανειλημμένα αποφανθεί ότι η προσευχή αποτελεί μέρος της αποστολής του σχολείου. Χαρακτηριστικά, στην 942/2020, σημείο 14 αναφέρει: “ως ανάπτυξη δε της «θρησκευτικής» συνείδησης νοείται […] η ανάπτυξη ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης (βλ. ΣτΕ 660, 926/2018 Ολομ., 2176/1998 7μ., 3356/1995)” και ότι ένα μέσον “με το οποίο υπηρετείται ο ανωτέρω συνταγματικός σκοπός” είναι η προσευχή.
Πώς παίρνω απαλλαγή από εκκλησιασμό, προσευχή και θρησκευτικές δραστηριότητες;
Η απαλλαγή από το μάθημα θρησκευτικών είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος. Μπορείτε να ζητήσετε απαλλαγή από εκκλησιασμό και προσευχή αυτοτελώς, ωστόσο είναι αμφίβολο αν θα τη λάβετε.
Το ζήτημα ρυθμίζεται από την Υπ. Απόφαση 106646/ΓΔ4 της 2/9/2022, η οποία τροποποίησε το Άρθρο 25 της 79942/ΓΔ4/ 21-5-2019.
Συγκεκριμένα, στην παράγραφο 3δ ορίζεται ότι:
Οι μαθητές/τριες που απαλλάσσονται από το μάθημα των Θρησκευτικών απαλλάσσονται και από την προσευχή και τον εκκλησιασμό, εφόσον το έχουν δηλώσει στην αίτησή τους για την απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών.
Κι αν ο μαθητής δεν πήρε απαλλαγή από το μάθημα θρησκευτικών ή εκ παραδρομής δεν περιλήφθηκε στην αίτηση η προσευχή και ο εκκλησιασμός;
Σύμφωνα με την ισχύουσα υπ. απόφαση, υποχρεούται να συμμετέχει στην προσευχή και τον εκκλησιασμό. Παρ’ όλ’ αυτά, προτείνουμε να ενημερώσετε τον/την διευθυντή/ρια ότι δεν επιθυμείτε ο μαθητής να συμμετέχει στα παραπάνω.
Οι μαθητές που δεν συμμετέχουν στα παραπάνω απουσιάζουν;
Πρέπει να παραμένουν στο σχολείο.
Σύμφωνα με την ισχύουσα υπ. απόφαση, “την ώρα της προσευχής και του εκκλησιασμού παραμένουν στο σχολείο” (παρ. 3δ). Επίσης, “δεν επιτρέπεται να περιφέρονται εντός ή εκτός της σχολικής μονάδας ή να απουσιάζουν αδικαιολόγητα” (παρ. 3β). Όπως και για το μάθημα των θρησκευτικών, είναι ευθύνη του σχολείου να μεριμνήσει για την εναλλακτική υποχρεωτική τους ενασχόληση. Δεν υπάρχουν στοιχεία για το αν αυτό συμβαίνει στην πράξη.
Τριτοβάθμια και μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση
Δεν προβλέπεται κοινή προσευχή ούτε εκκλησιασμός. Πραγματοποιούνται εορταστικές εκδηλώσεις επ’ ευκαιρία θρησκευτικών εορτών, όμως δεν προβλέπεται υποχρέωση παρακολούθησης από τους φοιτητές / σπουδαστές ούτε έχουν αναφερθεί περιστατικά άσκησης πίεσης προς αυτό τα τελευταία χρόνια. Συνεπώς, δεν προβλέπεται διαδικασία απαλλαγής.
Για τον όρκο πτυχιούχων, δείτε εδώ.
