Τελευταία ενημέρωση: 24/2/2024
Πολιτική κηδεία
Πολιτική κηδεία είναι η τελετή που προηγείται της ταφής ή της αποτέφρωσης και δεν περιλαμβάνει ιεροπραξίες από εκπροσώπους κάποιας θρησκείας. Γίνεται συνήθως στην ύπαιθρο ή σε μία αίθουσα τελετών, και μπορεί να περιλαμβάνει αποχαιρετιστήριους λόγους. Στην Ελλάδα, δεν διαφέρει από τη θρησκευτική κηδεία.
Πώς οργανώνω πολιτική κηδεία;
Τα γραφεία τελετών γενικά αναλαμβάνουν πολιτικές κηδείες, καθώς δεν απαιτούν επιπλέον εξοπλισμό ή κόπο. Χρειάζεται μόνο να βεβαιωθείτε ότι θα ενημερωθεί το κοιμητήριο, καθώς έχουν υπάρξει περιστατικά άρνησης τέλεσης πολιτικής κηδείας λόγω μη πρότερης ενημέρωσης. Αν, βέβαια, επιλέξετε την αποτέφρωση (βλ. παρακάτω), δεν υπάρχει τέτοια ανάγκη.
Πώς εξασφαλίζω ότι θα τύχω πολιτικής κηδείας;
Η διαδικασία ορίζεται από το άρθρο 15 του νόμου 4368/2016 (Α’ 21) που τροποποιεί τον 344/1976 (Α’143):
Μετά το άρθρο 35 του ν. 344/1976 (Α’143) προστίθεται άρθρο 35Α ως εξής:
«Άρθρο 35Α Επιλογή τόπου ενταφιασμού προσώπου
1. Η επιλογή του τόπου ενταφιασμού είναι δικαίωμα του προσώπου.
2. Κάθε φυσικό πρόσωπο, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί ελεύθερα με ρητή, χωρίς όρο ή αίρεση, δήλωσή του ενώπιον συμβολαιογράφου να ορίσει τον τύπο της τελετής της κηδείας του και τον τόπο ενταφιασμού του. Με τη δήλωσή του αυτή ορίζονται τα πρόσωπα, συγγενικά ή μη που θα εκτελέσουν την επιθυμία του, τα οποία με σχετική δήλωσή τους στο ίδιο συμβολαιογραφικό έντυπο αποδέχονται τη δήλωση του προσώπου και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να την εκτελέσουν.
3. Εφόσον τηρηθεί ο κατά τα ανωτέρω τύπος και η διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος δεν αντίκειται σε κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη, τα αρμόδια όργανα ή οι υπηρεσίες, που επιμελούνται της ταφής του νεκρού οφείλουν να συμμορφώνονται στη διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος χωρίς οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση ή διαδικασία, ακόμη και αν εναντιωθούν συγγενείς οποιουδήποτε βαθμού.»
Η σύνταξη συμβολαιογραφικής πράξης είναι μια απλή, γρήγορη και ελάχιστα δαπανηρή διαδικασία (≈€60). Ακολουθεί υπόδειγμα.
Προσοχή: Το υπόδειγμα περιορίζεται στον τύπο της τελετής κήδευσης. Αν υπάρχουν ιδιαίτερες επιθυμίες, θα πρέπει να αναφερθούν, ώστε να αποτυπώνεται με τη μέγιστη σαφήνεια η βούληση του/της ενδιαφερομένου/ης.
ΑΡΙΘΜΟΣ
Επιλογή τύπου τελετής κήδευσης σύμφωνα με το άρθρο 35 του ν. 344/1976,
σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 15 του Ν. 4368/2016
Στην Αθήνα σήμερα στις ………… του μηνός ……………………………. του έτους δύο χιλιάδες ……………………………… (20……..), ημέρα …………………….……., στην κατοικία του ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ, που βρίσκεται στον ……….. όροφο οικοδομής στην οδό ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ αριθμός Χ, όπου με κάλεσαν και ήλθα για τη σύνταξη και υπογραφή του παρόντος, ενώπιον εμού της Συμβολαιογράφου Αθηνών και κατοίκου ΨΨΨΨΨΨΨΨΨ Αττικής ΨΨΨΨΨΨΨΨΨ, εμφανίσθηκαν οι μη εξαιρούμενοι από το Νόμο:
Αφ’ ενός Ο ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ, συνταξιούχος, γεννημένος στο ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ στις Χ, κάτοικος Αθήνας (οδός ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ), κάτοχος του υπό στοιχεία ΧΧ Δελτίου Αστυνομικής Ταυτότητος εκδόσεως του ΧΧ και
Αφ ετέρου Ο ΖΖΖΖΖΖΖΖΖ, ΖΖ, γεννημένος στην ΖΖΖΖΖΖΖΖΖ στις Ζ, κάτοικος Αθήνας, (οδός ΖΖΖΖΖΖΖΖΖ), κάτοχος του υπό στοιχεία ΖΖ Δελτίου Αστυνομικής Ταυτότητος εκδόσεως του ΖΖ.
Οι εμφανισθέντες ζήτησαν να συντάξω την πράξη αυτή, με την οποία δήλωσαν, συνομολόγησαν και συναποδέχθηκαν τα εξής:
Ο πρώτος των εδώ εμφανισθέντων ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ μου δήλωσε ότι σύμφωνα με το άρθρο 35 του ν. 344/1976 (Α΄143) σε συνδυασμό με το άρθρο 15 του Ν. 4368/2016, σύμφωνα με το οποίο: «Κάθε φυσικό πρόσωπο, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί ελεύθερα με ρητή, χωρίς όρο ή αίρεση, δήλωσή του ενώπιον συμβολαιογράφου να ορίσει τον τύπο της τελετής της κηδείας του και τον τόπο ενταφιασμού του. Με τη δήλωσή του αυτή ορίζονται τα πρόσωπα, συγγενικά ή μη που θα εκτελέσουν την επιθυμία του, τα οποία με σχετική δήλωσή τους στο ίδιο συμβολαιογραφικό έντυπο αποδέχονται τη δήλωση του προσώπου και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να την εκτελέσουν. Εφόσον τηρηθεί ο κατά τα ανωτέρω τύπος και η διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος δεν αντίκειται σε κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη, τα αρμόδια όργανα ή οι υπηρεσίες, που επιμελούνται της ταφής του νεκρού οφείλουν να συμμορφώνονται στη διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος χωρίς οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση ή διαδικασία, ακόμη και αν εναντιωθούν συγγενείς οποιουδήποτε βαθμού» να ορίσει τα ακόλουθα:
Επιθυμεί δια της παρούσας να ορίσει τον τύπο της τελετής της κηδείας του και για τον λόγο αυτό δηλώνει σήμερα ενώπιόν μου ελεύθερα, ρητά, χωρίς όρο ή αίρεση, σύμφωνα με τις άνω διατάξεις ότι επιθυμεί κατά τον χρόνο του θανάτου του, να κηδευτεί πολιτικά, και να μην τελεστεί κανενός είδους θρησκευτική τελετή κατά την κήδευσή του και η διατυπωθείσα επιθυμία του αυτή δεν αντίκειται σε κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη και ορίζει ότι ο δεύτερος των εδώ εμφανισθέντων ΖΖΖΖΖΖΖΖΖ θα εκτελέσει την επιθυμία του αυτή, ο οποίος και αποδέχεται την δήλωση αυτή εκ μέρους του ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ και αναλαμβάνει με την παρούσα την υποχρέωση να την εκτελέσει.
Σημειώνεται στην παρούσα ότι η διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος δεν αντίκειται σε κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη, και για τον λόγο αυτό τα αρμόδια όργανα ή οι υπηρεσίες, που επιμελούνται της ταφής του νεκρού οφείλουν να συμμορφώνονται στη διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος χωρίς οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση ή διαδικασία, ακόμη και αν εναντιωθούν συγγενείς οποιουδήποτε βαθμού.»
Σε βεβαίωση όλων των ανωτέρω συντάχθηκε το πληρεξούσιο αυτό, σε τρία (3) φύλλα. Επικολλήθηκε τέλος μεγαροσήμου Χ ευρώ για το πρωτότυπο και Χ ευρώ για το αντίγραφο. Για δικαιώματα του παρόντος, καθώς και για δικαιώματα εκδόσεως ενός (1) αντιγράφου εισπράχθηκαν ευρώ Χ εκ των οποίων καθαρή συμβολαιογραφική αμοιβή Χ και δικαιώματα Ε.Τ.Α.Α. (Τ.Α.Ν. & Τ.Σ) Χ. Επί των εισπραχθέντων δικαιωμάτων (μικτή αμοιβή) εισπράχθηκε Φ.Π.Α. ευρώ Χ. Την πράξη αυτή διάβασα καθαρά και μεγαλόφωνα, για να την ακούσουν οι εμφανισθέντες, οι οποίοι βεβαίωσαν ολόκληρο το περιεχόμενό της και την υπέγραψαν, καθώς και εγώ η συμβολαιογράφος, όπως ο νόμος ορίζει.
ΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΘΕΝΤΕΣ
O/Η ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟΣ
Αποτέφρωση
Πού γίνεται η αποτέφρωση;
Σύμφωνα με τον νόμο 4277/2014, άρθρο 48, το οποίο αντικατέστησε τo άρθρο 35 του v. 3448/2006 (Α ́ 57), ισχύουν τα εξής:
1. Η αποτέφρωση νεκρών πραγματοποιείται υποχρεωτικά στα Κέντρα Αποτέφρωσης Νεκρών (ΚΑΝ). Η εγκατάσταση και λειτουργία ΚΑΝ επιτρέπεται σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) πρώτου βαθμού σε εκτάσεις ιδιοκτησίας τους, εντός ή εκτός των διοικητικών τους ορίων, ή σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των ΟΤΑ, μετά από λήψη των αδειών της παρ. 3 του άρθρου 19 του ν. 3982/2011. Οι άδειες χορηγούνται, από την Περιφέρεια εντός των διοικητικών ορίων της οποίας πρόκειται να εγκατασταθεί το ΚΑΝ και με τους όρους και τη διαδικασία των διατάξεων των άρθρων 17−40 του ν. 3982/2011.
Για την εφαρμογή των τελευταίων αυτών διατάξεων, τα ΚΑΝ κατατάσσονται στην κατηγορία των μηχανολογικών «εγκαταστάσεων παροχής υπηρεσιών» χαμηλής όχλησης της παρ. 3 του άρθρου 17 του ν. 3982/2011. Σε περίπτωση εγκατάστασης ΚΑΝ από ΟΤΑ σε χώρο ιδιοκτησίας του, ο οποίος βρίσκεται εντός των ορίων άλλου ΟΤΑ, για την αδειοδότηση απαιτείται η λήψη γνώμης από τον τελευταίο. Οι διατάξεις της παρούσας κατισχύουν κάθε άλλης διάταξης ή απαγόρευσης.
2. Η χωροθέτηση των Κέντρων Αποτέφρωσης Νεκρών επιτρέπεται σε περιοχές που έχουν καθοριστεί οι χρήσεις γης των άρθρων 5, 6, 7 και 10 του π.δ. 23.2/6.3.1987 (Δ ́ 166) και των άρθρων 20, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29 και 31 του ν. 4269/2014 (Α ́ 142). Στις εκτός σχεδίου περιοχές, στις οποίες δεν έχουν καθορισθεί χρήσεις γης, έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 4 του π.δ. 24/31.5.1985 (Δ ́ 270) και του π.δ. της 31.3/6.4.1987 (Δ ́ 303), καθώς και η διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 6 του ν. 3325/2005 (Α ́68).
3. Τα δικαιώματα και τέλη αποτέφρωσης και η εν γένει χρήση και λειτουργία εκάστου ΚΑΝ ρυθμίζονται με τον Κανονισμό ΚΑΝ, ο οποίος εγκρίνεται με απόφαση του αρμόδιου προς τούτο οργάνου του νομικού προσώπου που κατέχει την κατά την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου άδεια λειτουργίας.
4. Με τη διαδικασία της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου είναι δυνατή η εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων αποτέφρωσης οστών νεκρών από ΟΤΑ πρώτου βαθμού ή από τα νομικά πρόσωπά τους, εντός των νομίμως λειτουργούντων από αυτούς κοιμητηρίων.
Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα λειτουργεί μοναδικό αποτεφρωτήριο στη Ριτσώνα. Πολλοί πολίτες επιλέγουν επίσης τη μεταφορά στη Βουλγαρία, διαδικασία που αναλαμβάνουν εξ ολοκλήρου τα γραφεία τελετών.
Παράλληλα, έχει ξεκινήσει η κατασκευή αποτεφρωτηρίου από τον Δήμο Πατρέων, όμως θα χρειαστούν κάποια χρόνια για την ολοκλήρωσή του. Τέλος, ο Δήμος Ηρακλείου Κρήτης ανέθεσε πρόσφατα την εκπόνηση μελέτης για την κατασκευή αποτεφρωτηρίου στην περιοχή της της Νέας Αλικαρνασσού.
Πώς εξασφαλίζω την αποτέφρωση της σωρού μου;
Υπάρχουν δύο τρόποι:
1. Δήλωση ενώπιον συμβολαιογράφου στην οποία ορίζεται η επιθυμία της αποτέφρωσης. Στην ίδια δήλωση μπορεί να δηλωθεί και ο τύπος τελετής, όπως και ο τρόπος διαχείρισης της τέφρας. (Έτσι, δεν χρειάζεται η δήλωση που αναφέρεται παραπάνω για τον τύπο τελετής). Σημαντικό είναι ότι στην δήλωση αυτή ορίζονται τα άτομα που θα εκτελέσουν την επιθυμία. Τα άτομα αυτά πρέπει να είναι παρόντα κατά την δήλωση, για να την προσυπογράψουν. (Βλ. άρθρο 35Α του Ν.344/1976, όπως τροποποιήθηκε από τον Ν.4555/2018)
2. Έγγραφη δήλωση ή σημείωμα του θανόντος ότι επιθυμούσε την αποτέφρωση της σωρού του. (Βλ. Παρ.1 Άρθρο 49 του Νόμου 4277/2014, όπως τροποποιήθηκε από τον Ν.4555/2018)
Η Ένωση Αθέων προτείνει την επιλογή της συμβολαιογραφικής πράξης, ώστε να αποφευχθούν προβλήματα, καθώς έχουν αναφερθεί περιστατικά:
– απόκρυψης της δήλωσης ή του σημειώματος από συγγενείς
–αμφισβήτησης των χειρόγραφου σημειώματος από κρατικές υπηρεσίες ή συγγενείς
– άρνησης συγγενών να εκτελέσουν την επιθυμία του θανόντος ή να επιτρέψουν σε άλλο να την εκτελέσει
Συχνές ερωτήσεις για κηδεία και αποτέφρωση
Μπορώ να εξασφαλίσω τον τύπο κηδείας ή χειρισμού του σωρού μου με υπεύθυνη δήλωση σε ΚΕΠ ή στο gov.gr;
Η υπεύθυνη δήλωση εμπίπτει στην περίπτωση “έγγραφη δήλωση ή σημείωμα” που περιγράφεται παραπάνω. Πλεονεκτεί σε σύγκριση με το χειρόγραφο σημείωμα καθώς δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η γνησιότητά της. Όμως, παραμένει το ζήτημα της απόκρυψης και της άρνησης των συγγενών να εκτελέσουν την επιθυμία του θανόντος. Συνιστούμε να προτιμάται μία συμβολαιογραφική πράξη που ορίζει ταυτόχρονα τον τύπο κηδείας και χειρισμού της σωρού.
Κι αν απλά γνωστοποιήσω προφορικά την επιθυμία μου;
Τότε, η απόφαση ανήκει στους συγγενείς σας, οι οποίοι μπορούν να μην ικανοποιήσουν την επιθυμία σας:
Αν ο θανών δεν κατέλιπε τέτοια δήλωση ή σημείωμα, έγγραφη δήλωση του/της συζύγου αυτού ή του/της εν ζωή συντρόφου του θανόντος με τον/την οποίο/α ο τελευταίος είχε συνάψει σύμφωνο συμβίωσης κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρο 1 του ν. 3719/2008 «Μεταρρυθμίσεις για την οικογένεια, το παιδί και άλλες διατάξεις» (Α’ 240) ή, τέλος, των συγγενών πρώτου ή δευτέρου βαθμού του θανόντος, με βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής τους.
Πώς μπορώ να μάθω περισσότερα;
Για επιπλέον πληροφορίες, μπορεί κανείς να απευθυνθεί στην Ελληνική Κοινωνία Αποτέφρωσης, που προωθεί το ζήτημα τις τελευταίες δεκαετίες, συνεχίζοντας το έργο προηγούμενων οργανισμών, όπως ο Πανελλήνιος Σύλλογος Υποστηρικτών της Αποτέφρωσης Νεκρών, ο Σύνδεσμος Φίλων της Αποτέφρωσης και η Οδύσσεια.
Παράρτημα νόμων
Άρθρο 35Α του Ν.344/1976, όπως τροποποιήθηκε από τον Ν.4555/2018:
Επιλογή τόπου ενταφιασμού ή αποτέφρωσης προσώπου
1. Η επιλογή του τόπου ενταφιασμού ή αποτέφρωσης είναι δικαίωμα του προσώπου.
2. Κάθε φυσικό πρόσωπο, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί ελεύθερα με ρητή, χωρίς όρο ή αίρεση, δήλωσή του ενώπιον συμβολαιογράφου να ορίσει εάν επιθυμεί μετά το θάνατό του την ταφή ή την αποτέφρωσή του, καθώς και να ορίσει τον τύπο της τελετής της κηδείας του και τον τόπο ενταφιασμού του ή τον τόπο αποτέφρωσής του και τον τρόπο διαχείρισης της τέφρας του αντίστοιχα. Με τη δήλωσή του αυτή ορίζονται τα πρόσωπα, συγγενικά ή μη που θα εκτελέσουν την επιθυμία του, τα οποία με σχετική δήλωσή τους στο ίδιο συμβολαιογραφικό έντυπο αποδέχονται τη δήλωση του προσώπου και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να την εκτελέσουν. Σε κάθε περίπτωση ισχύουν τα προβλεπόμενα στο άρθρο 49 του ν. 4277/2014.
3. Εφόσον τηρηθεί ο κατά τα ανωτέρω τύπος και η διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος δεν αντίκειται σε κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη, τα αρμόδια όργανα ή οι υπηρεσίες, που επιμελούνται της ταφής ή αποτέφρωσης του νεκρού οφείλουν να συμμορφώνονται στη διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος χωρίς οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση ή διαδικασία, ακόμη και αν εναντιωθούν συγγενείς οποιουδήποτε βαθμού.». Σύμφωνα πάντως με την Αιτιολογική Έκθεση του Ν.4555/2018, “Διευκρινίζεται ότι η εν λόγω δήλωση ενώπιον του συμβολαιογράφου δεν αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την αποτέφρωση του θανόντος, αλλά τίθεται ως δυνατότητα για να κατοχυρώσει την βούληση του έναντι των οικείων του, οι οποίοι δεσμεύονται από την εκφρασμένη δήλωση του θανόντος ενώπιον συμβολαιογράφου [σ.σ. οι οποίοι ένα απλό έγγραφο μπορεί να το εξαφανίσουν, όχι όμως και ένα συμβολαιογραφικό έγγραφο που τηρείται στο αρχείο του συμβολαιογράφου]. Άλλωστε ισχύει η έγγραφη δήλωση ή το σημείωμα αυτού ότι [σ.σ. προφανώς: “επιλέγει”] την αποτέφρωση του και ελλείψει αυτών, αρκεί η σχετική δήλωση των οριζόμενων στην διάταξη αυτή οικείων του θανόντος.
Παρ.1 Άρθρου 49 του Ν.4277/2014
1. Για την αποτέφρωση νεκρών συντάσσεται ληξιαρχική πράξη εντός εξήντα ωρών από το θάνατο και αφού προηγουμένως προσκομισθούν, πέραν των απαιτουμένων κατά το άρθρο 32 του ν. 344/1976 «Περί Ληξιαρχικών Πράξεων» (Α’ 143) δικαιολογητικών και τα εξής:
(α) Έγγραφη δήλωση ή σημείωμα του θανόντος ότι επιθυμούσε την αποτέφρωση της σωρού του. Αν ο θανών δεν κατέλιπε τέτοια δήλωση ή σημείωμα, έγγραφη δήλωση του/της συζύγου αυτού ή του/της εν ζωή συντρόφου του θανόντος με τον/την οποίο/α ο τελευταίος είχε συνάψει σύμφωνο συμβίωσης κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρο 1 του ν. 3719/2008 «Μεταρρυθμίσεις για την οικογένεια, το παιδί και άλλες διατάξεις» (Α’ 240) ή, τέλος, των συγγενών πρώτου ή δευτέρου βαθμού του θανόντος, με βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής τους.
(β) Έγγραφη πιστοποίηση ιατροδικαστή που βεβαιώνει ότι η αιτία θανάτου δεν χρήζει περαιτέρω ιατροδικαστικής διερευνήσεως και ότι αφαιρέθηκαν από το σώμα του νεκρού τα τυχόν ακατάλληλα για αποτέφρωση ιατροτεχνικά μέρη.
Έγγραφη πιστοποίηση ιατροδικαστή που βεβαιώνει ότι, βάσει διενεργηθείσας νεκροψίας, πρόκειται για θάνατο που οφείλεται σε παθολογικά αίτια και όχι για βίαιο θάνατο και ότι αφαιρέθηκαν από το σώμα του νεκρού τα τυχόν ακατάλληλα για αποτέφρωση ιατροτεχνικά μέρη. Εάν ο θάνατος είναι βίαιος, έχει προηγηθεί νεκροτομή, κατόπιν σχετικής εντολής.
