Δεύτερη αναφορά σε ΣτΠ σχετικά με απαλλαγή από θρησκευτικά

Αθήνα, 23-1-2012

Προς: Συνήγορο του Πολίτη

Κοινοποίηση:
Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων
(σχετικό: ΑΠ 8323/5-9-2011 και ΑΠ 11262/9-11-10 Γραφείο Υπουργού ΠΔΒΜΘ)
1. Γραφείο Υπουργού
2. Διεύθυνση Σπουδών Π.Ε.

Θέμα: Επιστολή μας προς ΥπΔΒΜΘ για απαλλαγή από θρησκευτικά (κωδ.υποθ.144031)

Σας κοινοποιούμε την απάντηση του ΥπΠΔΒΜΘ στην επιστολή μας που είχε λάβει ΑΠ 8323/5-9-2011 Γραφείο Υπουργού ΠΔΒΜΘ και η οποία αναφερόταν σε παλαιότερη αναπάντητη επιστολή μας με ΑΠ 11262/9-11-10 Γραφείο Υπουργού ΠΔΒΜΘ. Για την υπόθεση αυτή σας είχαμε κάνει αναφορά στις 31-8-2011 η οποία έλαβε κωδικό υπόθεσης 144031και ανατέθηκε στην κα Σταματίνα Πούλου.

Όπως θα δείτε, από την απάντηση αυτή προκύπτει σαφώς το συμπέρασμα ότι απαλλαγή από τα θρησκευτικά δικαιούνται μόνον όσοι μαθητές δεν είναι χριστιανοί ορθόδοξοι (γίνεται αναφορά στο Π.Δ. 201/98 (ΦΕΚ 161Α), άρθρο 13, §10), ενώ η αναφορά που γίνεται στην εγκύκλιο 91109/Γ2/10-7-2008 του ΥπΠΔΒΜΘ δεν αναιρεί το προηγούμενο συμπέρασμα, δεδομένου ότι η εγκύκλιος αναφέρεται μόνο στον τρόπο διατύπωσης και υποβολής της αίτησης και όχι στο ποιοι μαθητές δικαιούνται να υποβάλλουν αίτηση απαλλαγής από τα θρησκευτικά (ναι μεν η εγκύκλιος ορίζει ότι την αίτηση δεν απαιτείται αναγραφή του λόγου για τον οποίο γίνεται αίτηση απαλλαγής, και επομένως είναι αδύνατον να διαπιστωθεί στην πράξη αν είναι ή δεν είναι χριστιανός ορθόδοξος, πλην όμως δεν ορίζει σαφώς ότι κάθε πολίτης δικαιούται να υποβάλει αίτηση, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο άρνησης αποδοχής αίτησης από μερους χριστιανών ορθόδοξων).

Είναι σαφές από τα παραπάνω ότι κάθε διευθυντής σχολείου μπορεί να δώσει διαφορετικές πληροφορίες στους γονείς και τους μαθητές, ανάλογα με το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει. Στο ερώτημα ενός γονέα για το αν δικαιούται να ζητήσει απαλλαγή από τα θρησκευτικά για το παιδί του, πιθανόν να λάβει την απάντηση ότι απαλλαγή δικαιούται μόνον εάν δεν είναι χριστιανός ορθόδοξος, γεγονός που ενδέχεται να τον αποτρέψει από την υποβολή αίτησης. Εάν διατύπωνε το ερώτημα διαφορετικά, θα μάθαινε ότι στην αίτηση δεν απαιτείται να δηλώσει την αιτία της απαλλαγής κι επομένως ούτε το θρήσκευμα, και τότε ενδεχομένως να υπέβαλε την αίτηση.

Παρόμοιο πρόβλημα υπάρχει στο θέμα της χρονικής στιγμής υποβολής της αίτησης για απαλλαγή από τα θρησκευτικά. Το σχετικό μας ερώτημα έχει μείνει αναπάντητο, ρυθμιστική νομοθεσία δεν υφίσταται εξ όσων γνωρίζουμε, και το Υπουργείο ΠΔΒΜΘ δεν έχει εκδώσει καμία σχετική εγκύκλιο, με αποτέλεσμα οι διευθυντές να ενεργούν κατά την κρίση τους και τη διακριτική τους ευχέρεια. Ορισμένοι διευθυντές να εφαρμόζουν το Π.Δ. 104/79 που αφορά την απαλλαγή από τη γυμναστική, ενώ η φύση των δύο μαθημάτων είναι τελείως διαφορετική, ή απλώς να αρνούνται να δεχτούν αίτηση που υποβάλλεται έστω και λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη των μαθημάτων, χωρίς να δίνουν συγκεκριμένη αιτιολογία.

Η μεταστροφή της συνείδησης που αφορά τις θρησκευτικές πεποιθήσεις μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή και οφείλει να γίνεται σεβαστή. Θα πρέπει λοιπόν να καταστεί σαφές εκ μέρους του Υπουργείου ΠΔΒΜΘ, με σχετική εγκύκλιο προς τις σχολικές μονάδες, ότι η υποβολή της αίτησης για απαλλαγή από τα θρησκευτικά μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Η αναστάτωση που υποτίθεται ότι θα δημιουργηθεί αν έχουν ήδη υποβληθεί βαθμοί από τον διδάσκοντα είναι πολύ λιγότερο σημαντική από την ψυχική αναστάτωση μιας οικογένειας της οποίας αγνοούνται οι θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις. Εξάλλου η παράδοση βαθμών για τα θρησκευτικά σε ένα τρίμηνο και η μη παράδοσή τους στο επόμενο δεν δημιουργεί πραγματικά πρόβλημα: απλώς στο τρίμηνο αυτό θα υπάρχει ένα μάθημα περισσότερο ή λιγότερο για τον μέσο όρο βαθμολογίας του συγκεκριμένο μαθητή. Το ελάχιστο αυτό πρακτικό ζήτημα δεν είναι δυνατόν να υποσκελίζει το κατά πολύ σημαντικότερο ζήτημα συνείδησης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που είναι το δικαίωμα αίτησης για απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών ανά πάσα στιγμή.

Η κατάσταση αυτή δεν ευνοεί την άσκηση των δικαιωμάτων των πολιτών και δημιουργεί διακρίσεις με βάση το θρήσκευμα. Το Υπουργείο ΠΔΒΜΘ οφείλει να λάβει άμεσα μέτρα για τη σωστή ενημέρωση και εξυπηρέτηση των πολιτών, με σαφή κι οριστική κατάργηση όλων των προηγούμενων αμφιλεγόμενων σχετικών εγκυκλίων κι έκδοση μίας και μόνο νέας τέτοιας που να διευκρινίζει ότι:
1. Όλοι οι πολίτες, ανεξαρτήτως θρησκεύματος, δικαιούνται απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών, και
2. Η αίτηση για απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών μπορεί να υποβληθεί ανά πάσα στιγμή στη διάρκεια του σχολικού έτους.
Παράλληλα πρέπει να μεριμνήσουν οι αρμόδιοι φορείς του Υπουργείου για αναθεώρηση της σχετικής νομοθεσίας που διέπει το θέμα (ΠΔ 201/98) ώστε να πάψει να υφίσταται αυτή η κατάσταση σε επίπεδο θεσμών.

Όσο δεν λαμβάνονται τα μέτρα αυτά, εξακολουθούν να καταπατώνται τα ανθρώπινα δικαιώματα, εξαιτίας της διάκρισης που γίνεται μεταξύ των πολιτών με βάση το θρήσκευμά τους.

Για τη Γραμματεία της Ένωσης Άθεων

Μαρίνα Τατιάνα Ραπακούλια

Συνημμένα: ΑΠ Φ1/526/107191/Γ1 ΥπΠΔΒΜΘ, Διεύθυνση Σπουδών Π.Ε.